Het middeleeuwse kastelenlandschap van het Oversticht

Noordoost-Nederland staat niet bekend als een kasteelrijke regio. Toch stonden hier in de middeleeuwen ten minste 134 bisschoppelijke burchten, adellijke huizen en versterkingen. Dit gebied, dat bekend stond onder de naam Oversticht, maakte in de late middeleeuwen deel uit van het prinsbisdom Utrecht.

In haar proefschrift analyseert Diana Spiekhout de ontwikkeling van de Overstichtse kastelen in relatie tot ruimte en tijd tussen 1050 en 1450. Hiertoe wordt een nieuwe methodologische en theoretische benadering geïntroduceerd: het kasteellandschapsmodel. Dit model biedt de mogelijkheid om de interactie tussen kastelen en hun omgeving op een interdisciplinaire en door de tijd heen beschouwde manier te onderzoeken.

Dit gebeurt op verschillende schaalniveaus: allereerst wordt het territoriale kasteellandschap van het Oversticht in kaart gebracht, waarin kasteelontwikkeling en de wisselwerking tussen het fysieke landschap en de aanleg van de territoriale macht van de prins-bisschop van Utrecht centraal staan.

Daarom wordt de interactie tussen kastelen en hun omgeving in meer detail bestudeerd door middel van twee deelstudies. De eerste deelstudie betreft de oudste kasteelsite: het mysterieuze kasteel van Hunenborg (Volthe, Twente), omgeven door een cirkelvormige wal en gelegen in de wildernis. Het tweede deelonderzoek richt zich op de microregio Zuidwest-Twente en beschrijft hoe de heren van de kastelen van Goor en Diepenheim een belangrijke stempel hebben gedrukt op het landschap.

Ten slotte worden de resultaten vergeleken met de gebieden Nedersticht Utrecht en Sticht Munster en geëvalueerd in relatie tot nationale en internationale discussies in kastelenonderzoek.

Met losse vouwkaart.